Inzegenen van kruidenboeketten tijdens Maria Tenhemelopneming is in veel plaatsen nog steeds populair.

Gewapend met een snoeischaar struinen vier dames de velden en bermen rond Susteren af. Op zoek naar de zeven verschillende kruiden voor 350 stuks 'kroedwesj'.

Een vreemd gezicht langs de Verloren van Themaatweg in Holtum. Vier vrouwen speuren in de berm naar duizendblad. "Het is één van de zeven kruiden die in kroedwesj thuishoren", legt Tiny Crewe-Jones uit Susteren uit. Een groepje van tien dames en één heer is elk jaar voor 15 augustus druk in de weer om maar liefst 350 kruidenboeketjes te maken.

De kroedwesj is zaterdag voor de mis in de Amelberga-basiliek in Susteren tegen een vrijwillige bijdrage verkrijgbaar. Tijdens de mis zegent de pastoor de boeketten. Na afloop mogen de kerkgangers de boeketten meenemen en thuis ophangen. "Kroedwesj moet huis en haard beschermen tegen onweer en andere slechte invloeden", legt Crewe-Jones uit. Of het werkt ? "Mijn huis staat al sinds 1885 en nog nooit is de bliksem ingeslagen.....Dus wie weet.

Voordat de kroedwesj uitgedeeld kan worden, moet heel wat werk verzet worden. Twee dagen staan in het teken van kruiden plukken. In een boeket horen zeven verschillende soorten: gerst, rogge, boerenwormkruid, duizendblad, alsem, notenblad en koninginnekruid of Sint Janskruid. "In de weken voor de 15e letten we tijdens het fietsen extra goed op waar wat staat", legt Crewe-Jones uit. "Dit jaar stond er ontzettend veel Sint Janskruid rond de geluidswal bij het station in Susteren. Maar toen we wilden plukken was alles opeens weg. Gemaaid. Nou, dan krijg je wel een schok. Ik denk dat we maar eens moeten bellen met de gemeente." De Susterense dames hebben een flinke hoeveelheid nodig. Tien emmers boerenwormkruid, vijfduizend stengeltjes graan. "Het is afzien tussen de netels", grapt Leny Meulenberg tijdens het plukken. "Bukken, weer opstaan. Als we straks thuis zijn, liggen we voor pampus. En voorbijgangers fluiten ook al niet naar ons. Daar zijn we te oud voor. "Ondanks alle 'ellende' houden de vrouwen het al twaalf jaar vol. "De mensen waarderen het ontzettend", vertelt Crewes-Jones. Ën van de opbrengst worden bloemen voor de kerk gekocht. Dus het is ook voor het goede doel en we houden een traditie in ere." De kerk zit tijdens de mis bomvol volgens de kroedwesj-maaksters. Er zijn zelfs 'vaste klanten' die al een boeketje besteld hebben, omdat ze de 15e nog op vakantie zijn. "Het is in Susteren dan ook wel superdeluxe", vindt Truus Schmeitz. Niet alleen in Susteren wordt kroedwesj gezegend. Ook in Roosteren, Maastricht, Schaesberg, Roermond en andere plaatsen is het onderdeel van de mis.

Zegening van de 'kroedwösj

Kroedwesj is het dialectwoord voor een bos kruiden (kruid=kruid/wösj=bos). Het woord wordt in elke plaats anders geschreven en uitgesproken. Zo spreken ze in bijvoorbeeld Susteren van kroedwesj en meer noordelijk van kruudwis. Het is een oeroude traditie om op 15 augustus, tijdens het hoogfeest van Maria Tenhemelopneming, een bos kruiden mee te nemen naar de kerk om deze te laten zegenen door de pastoor. Het boeketje wordt, eenmaal thuis, opgehangen en moet beschermen tegen allerlei soorten onheil zoals blikseminslag en ziektes. Tot in de jaren vijftig werd in bijna elk Limburgs dorp kroedwösj gezegend. Nu gebeurt dat nog maar in enkele  plaatsen. Het zegenen van kruiden is van oorsprong een heidens gebruik, dat door de katholieke kerk is overgenomen. De kruiden worden juist met Maria Tenhemelopneming gezegend, omdat het een oud gebruik is om Maria aan te duiden met namen die ontleend zijn aan het plantenrijk.

N.B. 1. Bovenstaand artikel stond in de Limburger van 12 augustus 2009.

N.B. 2. In 2009 was ik deelnemer aan het Brunssum Open.